Standardy działalności

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej pragnie brać czynny udział w kreowaniu dobrych praktyk etyki zawodowej naukowców prowadzących badania w Polsce, jak i przyczyniać się do wypracowywania reguł i doświadczeń w zakresie standardów etycznych, jakie powinny obowiązywać w polskich instytucjach naukowych. W formie kodeksów definiuje więc zasady i wartości obowiązujące jej pracowników, ale i także beneficjentów, kandydatów oraz recenzentów w konkursach, które prowadzi.

Aby umożliwić ocenę stosowania zasad Kodeksu etycznego beneficjentów i kandydatów w programach FNP, ustanowiony został: "Regulamin postępowania w FNP w sytuacji potencjalnego naruszenia zasad etycznych lub niestosowania dobrych praktyk w działalności naukowej" oraz powołana Komisji Etyki i Dobrych Praktyk.

W skład Komisji Etyki i Dobrych Praktyk wchodzą:

• Prof. dr hab. Renata Bilewicz – Przewodnicząca – Wydział Chemii, Uniwersytet Warszawski
• Prof. dr hab. Wojciech Gawlik – Instytut Fizyki, Uniwersytet Jagielloński
• Prof. dr hab. inż. Leon Gradoń – Wydział Inżynierii Chemicznej i Procesowej, Politechnika Warszawska
• Prof. dr hab. Elżbieta Jung – Instytut Filozofii, Uniwersytet Łódzki
• prof. dr hab. Ewa Łojkowska – Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii UG i GUM
• Prof. dr hab. Kazimierz Stępień – Wiceprzewodniczący – Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego
• Prof. dr hab. Wojciech Tygielski – Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Warszawski
• Prof. dr hab. n. med. Magdalena Zielińska – Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego Polskiej Akademii Nauk

Europejska Karta Naukowca i Kodeksu Postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych to zestaw rekomendacji opublikowanych przez Komisję Europejską w celu zwiększenia atrakcyjności europejskiego rynku pracy dla naukowców. Rekomendacje obejmują szereg zasad, których powinni przestrzegać pracownicy naukowi oraz instytucje badawcze i grantodawcze. Dotyczą one kwestii etycznych, rekrutacji i oceny naukowców, warunków pracy badawczej oraz kształcenia i rozwoju badaczy.

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej jako pierwsza instytucja w Polsce w 2012 roku uzyskała od KE logo „HR Excellence in Research”, przyznawane instytucjom, które wdrażają zalecenia Karty i Kodeksu.

Wdrażanie Karty i Kodeksu jest procesem ciągłym. Działania Fundacji w tym zakresie polegają cyklicznej analizie z udziałem ekspertów Komisji Europejskiej, co pozwala na utrzymanie wyróżnienia „HR Excellence in Research”.

Celem Fundacji jest rozwój naukowców i umożliwienie im pełnego wykorzystania swoich zdolności i pasji badawczych. Działania na rzecz różnorodnego środowiska naukowego –  nie tylko ze względu na płeć,  ale również inne cechy osobiste –  są więc także pracą nad podniesieniem jakości uprawianej nauki. Jesteśmy świadomi, że zapewnienie realnej równości szans grupom narażonym na dyskryminację w rozwijaniu kariery naukowej jest trudne ze względu na strukturalne i historycznie ugruntowane bariery. Nie zwalnia nas to jednak z poczucia odpowiedzialności za współtworzenie kultury akademickiej i wspieranie najlepszych naukowców.

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej wspiera ideę Otwartego Dostępu (OA –  Open Access) do publikacji naukowych i wykorzystanych w nich wyników badawczych. Zależy nam na maksymalizacji wpływu badań finansowanych ze środków publicznych na rozwój naukowy, społeczny i ekonomiczny. Powszechny i bezpłatny dostęp do wyników badań przyspiesza i ułatwia wyszukiwanie wiedzy, wspomaga postęp procesów badawczych oraz wpływa na rozwój innowacji. Otwarty dostęp sprzyja również wymianie myśli, poszerza perspektywę badawczą i zmniejsza ryzyko powielania wysiłków naukowców.

Dążymy także do zwiększenia przejrzystości i wiarygodności procesu badawczego poprzez dostęp do danych badawczych, na podstawie których powstały publikacje. Udostępnienie miarodajnych, pełnych i czytelnych wyników umożliwia pełniejsze zrozumienie i weryfikację badania, a także powtórne wykorzystanie danych, przeprowadzenie badań porównawczych oraz może zachęcać do nowych interpretacji wyników. Z otwartych danych badawczych mogą korzystać zarówno inni naukowcy, jak i osoby spoza środowiska akademickiego.

Zgłaszanie podejrzenia niezgodności projektów lub działań z Konwencją ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych (KPON) oraz Kartą Praw Podstawowych Unii Europejskiej (KPP) w związku z wdrażaniem programu FENG

Zgłoszenie podejrzenia niezgodności projektów lub działań z KPON lub KPP należy – w zależności od rodzaju zgłoszenia – kierować do następujących instytucji:

W zakresie projektów realizowanych na podstawie umowy o dofinansowanie projektu, zawartej przez FNP jako IP:

• zgłoszenia należy kierować do FNP w formie elektronicznej lub pisemnej.
• zgłoszenia w formie elektronicznej muszą być opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem zaufanym lub podpisem osobisty i należy je składać na następujący adres e-mail: naruszeniekponikpp@fnp.org.pl
• zgłoszenia w formie pisemnej muszą być opatrzone własnoręcznym podpisem i należy je składać na adres: ul. I. Krasickiego 20/22, 02-611 Warszawie, do kancelarii Fundacji, za pośrednictwem operatora pocztowego, w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1640 z późn.zm.), osobiście lub za pośrednictwem posłańca.

W zakresie projektów realizowanych przez IP (FNP) lub działań IP (FNP) związanych z wdrażaniem programu FENG, zgłoszenia należy kierować w formie pisemnej (lub innej – jeśli wynika to ze szczególnych potrzeb komunikacyjnych zgłaszającego) bezpośrednio do IZ. Zgłoszenie omyłkowo przesłane do IP (FNP) zostanie przekazane  do IZ;

W zakresie projektów realizowanych w ramach innych programów finansowanych ze środków UE, zgłoszenia należy kierować  w formie pisemnej (lub innej – jeśli wynika to ze szczególnych potrzeb komunikacyjnych zgłaszającego) bezpośrednio do właściwej IP / IZ / Rzecznika Funduszy Europejskich. Zgłoszenie omyłkowo przesłane do IP (FNP) zostanie przekazane do właściwej instytucji.

Zgłoszenia, które powinny trafić do organu zewnętrznego należy kierować  w formie pisemnej (lub innej – jeśli wynika to ze szczególnych potrzeb komunikacyjnych zgłaszającego) bezpośrednio do właściwego organu zewnętrznego. Zgłoszenie omyłkowo przesłane do IP (FNP) zostanie przeanalizowane, a wyniki analizy zostaną przekazane zgłaszającemu wraz ze wskazaniem właściwego podmiotu, a także prawo do złożenia skargi zgodnie z obowiązującym systemem ochrony praw w zakresie zaskarżania działań organów przed sądem.

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej przestrzega norm prawnych i etycznych, zasad rzetelności, i uczciwości oraz pragnie zapobiegać nadużyciom finansowym, w tym konfliktowi interesów i korupcji. Obowiązek przestrzegania zasad prawości, odpowiedzialności i uczciwości spoczywa także na kandydatach i beneficjentach finansowanych przez FNP oraz ich kontrahentach. Fundacja stosuje szereg powiązanych działań, których celem jest zapobieganie wystąpieniu zdarzeń o charakterze nieprawidłowości czy nadużycia finansowego oraz budowanie kultury etycznego postępowania w tego rodzaju sytuacjach. Jednym z tych działań jest mechanizm umożliwiający sygnalizowanie potencjalnych nieprawidłowości i nadużyć.

Dowiedz się w jaki sposób Fundacja zapobiega nadużyciom finansowym >

Jako instytucja uczestnicząca w realizacji programów finansowanych ze środków strukturalnych UE, Fundacja przyjęła Politykę przeciwdziałania nadużyciom finansowym, która ma na celu:

1. Tworzenie kultury etycznej przeciwstawiającej się działaniom niezgodnym z prawem;
2. Skuteczne zapobieganie nadużyciom finansowym poprzez właściwe mechanizmy kontrolne, przeprowadzanie cyklicznych analiz ryzyka występującego w programie;
3. Sprawną kontrolę i analizę informacji zewnętrznych
4. Adekwatne raportowanie przypadków nadużyć.

Fundacja stosuje szereg działań minimalizujących prawdopodobieństwo wystąpienia nieprawidłowości nadużyć. Do działań tych należą m.in.:

• szkolenia dla pracowników i informowanie ich o zagrożeniach,
• składanie przez pracowników realizujących działania oświadczeń o bezstronności, poufności i braku konfliktu interesów oraz okresowa ich weryfikacja
• kontrola wykonywania bieżących zadań,
• unikanie powierzania realizacji zadań tylko jednemu pracownikowi,
• stosowanie zasady „dwóch par oczu” podczas zadań wymagających podejmowania decyzji,
• okresowe dokonywanie analizy ryzyka wystąpienia nadużyć finansowych,
• zapewnienie przejrzystości procedur,
• przeprowadzanie postępowań w zakresie kodeksu etycznego kandydatów i beneficjentów FNP.

Zgłoszenia o potencjalnych nieprawidłowościach lub nadużyciach można przysłać anonimowo przy czym zgłaszający może zostać poproszony o kolejne informacje, w celu ułatwienia wyjaśnienia problemu oraz o ujawnienie swej tożsamości i kontaktu, w przypadkach informacji zawierających dane osobowe. Jednocześnie gwarantujemy zachowanie poufności wszystkich danych.