Fundacja na rzecz Nauki Polskiej ogłosiła listę stu najzdolniejszych polskich naukowców przed trzydziestką. Są to laureaci i laureatki konkursu w programie START (konkurs 2025), w którym Fundacja już od ponad 30 lat nagradza wybitnych przedstawicieli młodego pokolenia badaczy. W tym roku stypendia zostały przyznane po raz 33.
Program START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej jest najstarszym w Polsce programem stypendialnym dla najlepszych młodych naukowców reprezentujących wszystkie dziedziny nauki. Jego celem jest wspieranie wybitnych młodych uczonych i zachęcanie ich do dalszego rozwoju naukowego. Laureaci i laureatki programu START w edycji 2025 otrzymają roczne stypendium w wysokości
30 tys. zł. Łączna kwota przeznaczona przez FNP na stypendia w 33. konkursie w programie START
to ponad 3 mln zł.
„Wspieranie młodych naukowców to inwestycja w przyszłość nauki i innowacji. Laureaci i laureatki tegorocznego konkursu w programie START udowadniają, że w Polsce mamy duży potencjał badawczy i kreatywność na światowym poziomie. Jesteśmy dumni, że możemy towarzyszyć stypendystom w rozwoju ich kariery naukowej i wierzymy, że ich osiągnięcia przyczynią się do realnych zmian w wielu dziedzinach życia” – mówi prof. Maciej Żylicz, prezes Zarządu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
Do tegorocznego konkursu zgłoszono 725 wniosków. Laureaci i laureatki programu START zostali wybrani w drodze wieloetapowego konkursu, w którym oceniano jakość ich dotychczasowego dorobku naukowego. 32
% wszystkich nagrodzonych posiada stopień doktora (w Polsce przeciętny wiek uzyskiwania doktoratu wynosi około 35 lat).
Wśród nagrodzonych w tym roku, najwięcej badaczy i badaczek reprezentuje nauki biologiczne, medyczne i nauki o Ziemi - 30 stypendiów. Na czele rankingu instytucji, z których pochodzi największa liczba laureatów i laureatek uplasował się ponownie Uniwersytet Warszawski (15 stypendystów), na drugim miejscu znalazł się Uniwersytet Jagielloński (14 stypendystów), a na trzecim instytuty Polskiej Akademii Nauk, z których pochodzi łącznie 13 stypendystów.
Od 2009 r. Fundacja przyznaje również w programie START
wyróżnienia kandydatom i kandydatkom, których osiągnięcia badawcze zostały ocenione przez recenzentów konkursu jako wybitne. Stypendia tych osób zostaną podwyższone do kwoty
38 tys. zł. W tym roku wyróżnienia otrzymali:
- Jędrzej Chrzanowski (Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Wydział Lekarski) – nauki przyrodnicze i medyczne
- Mgr Jakub Zakrzewski (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Chemii) - nauki chemiczne i o materiałach:
- Mgr Sebastian Borówka (Uniwersytet Warszawski, Centrum Nowych Technologii) - nauki techniczne i ścisłe
- Mgr Michalina Kowala (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Prawa i Administracji) - nauki humanistyczne i społeczne
W ramach programu START przyznawane jest również
Stypendium im. Barbary Skargi. Może je otrzymać osoba, której badania wyróżniają się odważnym przekraczaniem granic pomiędzy różnymi dziedzinami nauki, otwierają nowe perspektywy badawcze i tworzą nowe wartości w nauce. Tegoroczną laureatką została
mgr Alexandra Staniewska (Wydział Antropologii i Kulturoznawstwa, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu).
Od roku 2015 r. Fundacja na rzecz Nauki Polskiej w programie START przyznaje
wyróżnienie im. prof. Adama Sobiczewskiego. Może je otrzymać laureat prowadzący badania naukowe w dziedzinie matematyki, fizyki teoretycznej bądź astronomii. Ponadto głównym kryterium wyróżnienia jest wyjątkowo wysoka jakość dorobku naukowego kandydata. W tym roku otrzymał je
mgr Stanisław Kurdziałek (Wydział Fizyki, Uniwersytet Warszawski).
W bieżącym konkursie po raz czwarty przyznane zostało stypendium z
wyróżnieniem im. prof. Wacława Szybalskiego, które otrzymać może wybitny młody naukowiec prowadzący badania w dziedzinach nauki uprawianych przez Fundatora, czyli biotechnologii, genetyce lub biologii molekularnej. Stypendium otrzymała
mgr Paulina Kamińska (Wydział Biologii, Uniwersytet Warszawski).
Stypendia w konkursie 2025 zostaną sfinansowane zarówno z budżetu Fundacji, a także przez prywatnych i instytucjonalnych darczyńców (Fundacja TVN i Fundacja PKO Banku Polskiego) i z wpłat 1,5% podatku dochodowego.
Nabór wniosków do kolejnego konkursu rozpocznie się jesienią br.
KONKURS START 2025 w liczbach
- 3 056 000 zł – łączna kwota przeznaczona przez FNP na stypendia w 33. konkursie w programie START;
- 725 wniosków do konkursu;
- 100 laureatów (13,8 % spośród ubiegających się o stypendium);
- 67 mężczyzn i 33 kobiety wśród laureatów;
- 32% laureatów (32 osoby) ma stopień doktora (w momencie składania wniosku); w tym 13 kobiet i 19 mężczyzn;
- Dziedziny najczęściej reprezentowane przez laureatów: nauki biologiczne, medyczne i nauki o Ziemi (30 stypendiów); nauki chemiczne i nauki o materiałach (23 stypendiów); nauki humanistyczne i społeczne (18 stypendiów); nauki techniczne (17 stypendiów); nauki fizyczne i matematyczne (12 stypendiów);
- Instytucje, z których pochodzi największa liczba stypendystów: Uniwersytet Warszawski (15), Uniwersytet Jagielloński w Krakowie (14), PAN (13), Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (10), Politechnika Wrocławska (8), Uniwersytet Gdański (5);
- Miasta, z których pochodzi najwięcej stypendystów: Warszawa (27 stypendystów), Kraków (22 stypendystów), Wrocław (15 stypendystów), Poznań (13 stypendystów), Gdańsk (11 stypendystów);
- Placówki naukowe, z którymi związani są stypendyści, to: uczelnie – 87 (z czego 18 reprezentuje politechniki) oraz instytuty PAN (13)
Stypendia START są przyznawane przez FNP od 1993 r. Do 2025 r. włącznie FNP nagrodziła
3 600 osób i przyznała
4 236 stypendiów (w latach 2002-2015 istniała możliwość otrzymania stypendium START dwukrotnie) w łącznej wysokości ponad
99,5 mln zł.
Stypendia START stanowią wyróżnienie dla młodych naukowców, którzy, choć dopiero rozpoczynają karierę naukową, mogą się już wykazać znaczącymi osiągnięciami badawczymi. O stypendium ubiegać się mogą młodzi naukowcy do 30 r.ż. (lub starsi, jeżeli korzystają z regulaminowych możliwości przedłużenia). Dorobek kandydatów - udokumentowany patentami lub publikacjami w uznanych polskich i zagranicznych periodykach naukowych – jest oceniany przez uczonych będących autorytetami w swoich dziedzinach. Formalnie poprawne wnioski najpierw ocenia panel ekspercki, który najlepsze kandydatury kieruje do recenzji. Każdemu wnioskowi zakwalifikowanemu do tego etapu przygląda się kolejnych trzech recenzentów. Na podstawie opinii zebranych na poszczególnych etapach oceny merytorycznej wyboru laureatów dokonuje Zarząd Fundacji. Decyzja Zarządu zatwierdzana jest przez Radę Fundacji.
Program START oferuje również dodatkowe finansowanie (stypendium wyjazdowe) na wyjazd studyjny do zagranicznego ośrodka naukowego oraz możliwość wzięcia udziału wybranych stypendystów w spotkaniu z noblistami w niemieckim Lindau.
Od 2004 roku stypendia START są finansowane ze środków przekazanych Fundacji na podstawie ustawy prywatyzacyjnej z 2000 roku (na mocy tej ustawy 2% środków z prywatyzacji jednoosobowych spółek Skarbu Państwa było przekazywane w latach 2003-2004 na majątek Fundacji; po zmianie ustawy adresatem 2% środków uzyskiwanych w dalszych etapach prywatyzacji został nieistniejący już Komitet Badań Naukowych). Kolejnymi źródłami finansowania stypendiów są darowizny przekazywane przez prywatnych i instytucjonalnych darczyńców, a także wpłaty 1,5% podatku dochodowego.
Dodatkowe materiały:
